Poranek budzi nas doskonałą pogodą, aż się nie chce odjeżdżać. Wymuszamy dodatkowy czas na opalanie się i kąpiel w czystej i ciepłej wodzie. wszyscy zaliczają wodospad, a raczej próg skalny wysokości prawie 2 m. To doprawdy urokliwe miejsce. W końcu wyjeżdżamy w kierunku Sabile, które mijamy i docieramy do Pedvale położonego na wysokim brzegu Abavy. Większość grupy decyduje się zapłacić za zwiedzanie pozostałości założenia dworskiego, ale nieliczna garstka przedziera się na lewiznę i realizuje własny plan zwiedzania poza ustalona trasą. Nagroda jest rozległy widok wspaniałej i głębokiej w tym miejscu doliny rzeki Abava, z Sabile na pierwszym planie. W końcu i tak spotykamy się na alejce poprowadzonej przez park sztuki współczesnej.

PEDVALE

Park współczesnej sztuki abstrakcyjnej

Park współczesnej sztuki abstrakcyjnej w Pedvale został założony przez artystę-rzeźbiarza Ojarsa Advidsa Feldbergsa w 1993 r i stanowi obecnie zabytek historyczny znajdujący się pod opieką państwa. Powierzchnię 100 ha zajmują łagodne pagórki, głębokie doliny, kwitnące wiosną łąki, pola uprawne pomiędzy którymi wije się idylliczny strumyk. To idealne miejsce dla natchnionych artystów – rzeźbiarzy, malarzy, twórców instalacji i performerów.

Park stanowi połączenie wysiłków artystów, pamiątek dziedzictwa kulturowego i walorów krajobrazowych, co daje w efekcie spójną, jednolitą całość. Od artystów wymaga się, aby wkomponowywali swoje dzieła w otaczającą przyrodę. Zaleca się stosowanie lokalnych materiałów i sięganie do lokalnej tradycji po inspirujące tematy prac. Na terenie parku funkcjonuje skromny hotel, restauracja, centrum konferencyjne, urządzono też tereny piknikowe.

Pozostałością po licznych odbywających się w tym miejscu sympozjach, warsztatach artystycznych i plenerach jest ponad 150 prac, w tym prace Ojarsa Advidsa Feldbergsa i wielu miejscowych i zagranicznych artystów.

Pedvale po raz pierwszy pojawia się w dokumentach historycznych już w 1230 r. jako gródek miejscowego plemienia. W kolejnych wiekach powstawały tu siedziby rodów niemieckich. Po II wojnie światowej, pod okupacją sowiecką, posiadłości te zostały opuszczone przez dotychczasowych właścicieli i pozostawione swojemu losowi aż do 1991 r., kiedy to zrodziła się idea parku współczesnej sztuki abstrakcyjnej.

Na terenie parku znajdują się trzy kilkusetletnie dwory: Firkspedvale, Brinkpedvale i Vicarage, które zaliczane są do dziedzictwa kulturowego Łotwy. Tereny te znajdują się w parku krajobrazowym Dolina Abawy, która ma szansę znaleźć się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Docieramy do przedmieść miasta rejonowego Tukums, naszym celem jest pałac w Durbe. Podchodzimy stromą dróżką z pięknym widokiem na arkadowy most w parku. Pałac odnowiony, odmalowany, wydaje się być w znakomitym stanie, a poza tym jest atrakcyjnie położony na wysokim wzgórzu.

DURBE

Durbe stanowi obecnie dzielnicę stolicy rejonu - Tukums. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach w 1475 r. W XV w. znajdowała się w rękach rodu von Buttlar. Późniejszy właściciel Ernst Karl Filip von Grothus (1789 – 1808) lubił tu wypoczywać latem. Od 1818 r. do 1838 r. pałac należał do barona Medema, a ostatnim jego właścicielem był baron z Jaunpils, von der Reke.

Pałac Durbe ma symetryczny fronton, z boku znajdują się zabudowania gospodarcze i mieszkania służby (stare stajnie zburzono niestety wiele lat temu). Parter pałacu pochodzi z pierwszej połowy XVIII w., pierwsze piętro i skrzydła dobudowano w drugiej połowie XVIII w. Od przebudowy w 1820 r. prowadzonej pod kierunkiem G. A. Berlitza budynek ma klasycystyczną formę opartą na wzorcach willi włoskich projektowanych przez renesansowego włoskiego architekta A. Palladio. W tym samym czasie przebudowano fasadę i dodano nowy portyk.

Wewnątrz zachowały się sale i częściowo wyposażenie w stylu klasycystycznym i historyzującym. Wokół pałacu rozciąga się rozległy park krajobrazowy założony na początku XIX w. z wieloma cennymi okazami drzew i krzewów oraz obiektami małej architektury – rotundą i arkadowym mostem nad malowniczym parowem. Odwiedzający rotundę mogą podobno czasami usłyszeć dziwny skowyt psa. Wg legendy jeden z właścicieli pałacu zbudował rotundę na pamiątkę swojego ulubionego psa. W pałacu mieści się obecnie lokalne muzeum historyczne, w którym umieszczono m. in. stałą ekspozycję „Łotysz i jego pan”.

Na dłuższy postój kierujemy się do Milzkalne, a właściwie do zabudowań pałacowych Šlokembeka. Większość uczestników imprezy zajada się specjałami w restauracji, ja z Anią zwiedzamy miejscowość, która jest uroczo położona nad małym jeziorem i w pobliżu lasu. Cicho tu i sennie, ale dróżki i domy schludne, czyste. Warto poświecić godzinę czasu na niespieszny spacer po tej miejscowości.

W końcu i tak trafiamy do zabudowań pałacowych, zwiedzamy ekspozycję Muzeum Komunikacji pod gołym niebem na dziedzińcu, obchodzimy zabudowania dookoła od wewnątrz i od zewnątrz.

ŠLOKEMBEKA (SCHLOCKEMBECK)

Šlokembeka - jedno z najpiękniejszych na Łotwie założeń dworskich znajduje się w miejscowości Milzkalne, w odległości ok. 60 km od Rygi. Jest to jedyny zachowany w całości dwór obronny w krajach bałtyckich.

Dwór w Šlokembeka wzmiankowany w dokumentach w 1484 r. został zbudowany przez Wernera von Buttlara, wasala Zakonu Inflanckiego przy szlaku wiodącym z Rygi do Prus. Założenie dworskie ma postać dziedzińca zamkniętego z wszystkich stron korpusami zabudowań i murami obronnymi z wąskimi otworami strzelniczymi. Na dziedziniec prowadził wjazd przez umocnioną bramę z solidnymi wrotami. Dwór w Šlokembeka służył jako miejsce schronienia dla mieszczan z Tukums. Kolejnymi jego właścicielami były rody Buttlar, Grothus, Medem i von der Reke.

Dwór w Šlokembeka był wielokrotnie przebudowywany, obecną postać uzyskał pod koniec XVII w. i w początkach XVIII w., kiedy to utracił walory obronne i został zaadaptowany na potrzeby gospodarki folwarcznej. W XVII w. nad dwoma bramami zbudowano wieże z pięknym portalami. W XVIII w. dwór stał się ośrodkiem administracyjno-gospodarczym szybko rozwijającego się majątku. Podstawowymi produktami wytwarzanymi tutaj był spirytus z lokalnej gorzelni i piwo z browaru dworskiego, chociaż na terenie folwarku trzymano również zwierzęta gospodarskie.

Dwór należał do 1920 r. do rodu barona von der Reke, a po parcelacji przeszedł w ręce państwa. W 1957 r. zabudowania przejęło Ministerstwo Komunikacji, które umieściło tu siedziby kilku przedsiębiorstw drogowych. Przebudowany dwór w Šlokembeka przekazano 5 września 2001 r. na potrzeby Muzeum Komunikacji Drogowej Łotwy.

Ostatnim miejscem na Łotwie gdzie się zatrzymujemy jest ponownie Dobele. Tym razem ruiny zamku oświetla popołudniowe słońce, a większość grupy trzebi w miejscowym supermarkecie zapasy magazynowe wiśniówki na rumie – pychota po prostu.

Pora ruszać w drogę, mamy całą noc na jazdę do Polski. Przed nami Litwa wieczorową porą (Szawle, Kiejdany i Kowno). A potem poranek na Dworcu Wschodnim w Warszawie.

Treść - Wojciech Federowicz

Uzupelnienia – Jan Kramek, Zbigniew Tomaszewski

Redakcja techniczna – Katarzyna Kramek-Romanowska

wersja z dnia: 9.09.2009