Kajakowe Eldorado

„PÓŁNOCNY KRANIEC EUROPY”

FINLANDIA – Laponia, NORWEGIA – Finmark

Inarijoki od Angeli i Tanaelva do Morza Barentsa

5 - 22.07.2014

prowadzący: Jan Kramek

Część rekonesansowa

Cały szlak.

Poniższe informacje pochodzą albo z pomiarów własnych, albo z danych Zarządu Norweskich Zasobów Wodnych i Energi NVE, albo wreszcie z innych w miarę wiarygodnych źródeł. Zamieszczono je w celu częściowego przynajmniej rozjaśnienia mroku informacyjnego panującego w wielu miejscach zasobów Internetu.

DRZECZE RZEKI TANA

Powierzchnia dorzecza TANY (norw. TANAELVA, fin. TENOJOKI, lap. DEATNU, co przekłada się jako WIELKA RZEKA): 16,377 tys. km² (niewiele mniej niż pow. woj. podlaskiego liczącego 20,187 tys. km²).

Liczbę ludności można oszacować na ok. 6 tys., z czego dwie trzecie zamieszkuje w czterech miejscowościach: Karigasniemi, Karasjok, Utsjoki i Tana bru; w których krzyżują się drogi, a wzdłuż nich bardzo rozproszone i nieliczne osadnictwo. Tzw. interior, gdzie nie ma dróg, jest bezludny. Połowy łososia sięgają 200 ton rocznie w całym dorzeczu.

Dorzecze Tany zajmuje obszar na terenie następujących gmin w norweskim Finmarku: Tana (lap. Deatnu) – prawie cały, Karasjok, (lap. Kárášjohka) – cały, Kautokeino (lap. Guovdageaidnu, fin. Koutokeino) – część wschodnią, Alta – niewielką część pd.-wsch. Ponadto na terenie gmin w fińskiej Laponii: Utsjoki – prawie cały obszar, Inari – niewielką część wschodnią.

Geograficznie, w całości położone jest w pn.-wsch. części Gór Skandynawskich (drugie po Uralu pod względem długości pasmo górskie w Europie i swoisty kręgosłup Półwyspu Skandynawskiego) na północ i wschód od głównego ich wododziału, który w tym miejscu stanowi granicę pomiędzy dorzeczem właśnie Tany oraz rzek: Kemijoki (ściśle jej dopływu Ounasjoki) – odpowiada to mniej więcej granicy fińsko-norweskiej, Paatsjoki (norw. Pasvikelva) odwadniającej jezioro Inari do Morza Barentsa oraz Näätämöjoki (norw. Neidenelva) uchodzącej do Neidenfiorden Morza Barentsa, od którego można poprowadzić umowną linię do ujścia Kemijoki do Zatoki Botnickiej, która to linia rozgranicza Półwysep Skandynawski od pozostałej części Fennoskandii oddzielonej od reszty Europy Zatoką Fińską, jeziorami Ładoga i Onega oraz Morzem Białym. Główny wododział na tych dwóch ostatnich granicach dorzeczy(Pasvikelva i Neidenelva) jest na ogół słabo zaznaczony (w Karpatach Południowych jest podobnie) tak, że potrafi się obniżyć w dość płaskim terenie nawet do 207 m npm jak to ma miejsce w pobliżu Angeli nad Inarijoki, gdzie występuje skrajna asymetria dorzecza (NVE uznaje Inarijoki za górny bieg Tany!).

Wysokości bezwzględne w dorzeczu Tany wahają się od zera do ponad tysiąca m npm.

Aby być w zgodzie z miejscową tradycją należy przyjąć, że początkiem Tany jest połączenie rzeki Inarijoki (lap. Anárjohka) płynącej granicą norwesko-fińską z rzeką Karasjoki (lap. Kárášjohka) dopływającą do niej z Norwegii (4 km na pn.-zach. od fińskiego Karigasniemi oraz 12 km na wschód od norweskiego Karasjok (lap. Kárášjohka). Dokonuje się to na wys. 121,5 m npm w miejscu o współrzędnych: 69,43571 N, 25,80761 E – odnoga południowa (północna staje się niedrożna).

Średnioroczny przepływ w tak określonym początku Tany wynosi: 89,8 m³/s, za co odpowiada dorzecze o powierzchni 8,216 tys. km². Po ponad 200 km, w pobliżu ujścia średnioroczny przepływ powiększa się do 197m³/s; to jest ponad 50% więcej niż w Sanie przy ujściu, który ma podobnej wielkości dorzecze.

Ważniejsze lewe dopływy

Váljohka – długość 60,3 km, pow. dorzecza 549 km², źródło 332 m npm (Čohkjávri), ujście 113 m npm na 178 km, przepływ 6,38 m³/s, przy dużej wodzie może być dostępna (droga międzynarodowa E6 na Nordkapp) dla kajaków górskich od jez. Idjajávri 277 m npm.

Leavvajohka – długość 35,6 km, pow. dorzecza 313 km², źródło 730 m npm (pod przełęczą pomiędzy górami Suonjirgáisá 1007 m npm i Guivveášša 961 m npm – z drogi po fińskiej stronie widoczne są na nich w lipcu czapy śniegu), szumiące ujście 101 m npm przed serią bystrz Yläköngäs na 139,5 km, przepływ 6,67 m³/s.

Borsejohka – długość 31,5 km, pow. dorzecza 239 km², źródło 860 m npm (północne zbocze najwyższej w dorzeczu Tany góry Rásttigáisá 1066 m npm – z drogi po fińskiej stronie widoczne są na niej w lipcu czapy śniegu), bardzo szumiące ujście 85 m npm na 130,5 km za serią bystrz Yläköngäs, przepływ 4,52 m³/s.

Na wspomnianych bystrzach Yläköngäs (pol. Górne Bystrze) średnioroczny przepływ jest na poziomie 120 m³/s, przy odcinkowych spadkach 5‰ oraz szerokości rzeki co najmniej 80 m.

Lákšjohka – długość 47,9 km, pow. dorzecza 359 km², źródło 346 m npm, ujście 41 m npm przed bystrzem Alaköngäs na 79 km, przepływ 5,75 m³/s.

Na wspomnianym bystrzu Alaköngäs (pol. Dolne Bystrze) średnioroczny przepływ jest na poziomie 167 m³/s, przy odcinkowych spadkach 7‰ oraz szerokości rzeki co najmniej 50 m.

Máskejohka – długość 70,7 km, pow. dorzecza 603 km², źródło 440 m npm, ujście 4 m npm na 31 km, przepływ 10,12 m³/s.

Ważniejsze prawe dopływy

Utsjoki – długość 72,3 km, pow. dorzecza 1669 km², źródło 300 m npm, ujście 62,5 m npm na 110,2 km, przepływ 18,63 m³/s, dostępna dla kajaków od jez. Mierasjärvi 135,1 m npm.

Vetsijoki – długość 63,1 km, pow. dorzecza 706 km², źródło 378,2 m npm, ujście 52 m npm na 97,5 km, przepływ 8,27 m³/s.

Pulmankijoki – długość 69,2 km, pow. dorzecza 756 km², źródło 390 m npm, ujście 12,5 m npm na 57 km już na terenie Norwegii jako Polmakelva, przepływ 8,11 m³/s.

Luovttejohka – długość 51,5 km, pow. dorzecza 254 km², źródło 430 m npm, ujście 5 m npm na 34,5 km, przepływ 4,1 m³/s.

Ujście Tany

Można umownie zlokalizować jako punkt o współrzędnych: 70,52182 N i 28,36643 E; położony na granicy rezerwatu w miejscu, gdzie zaczyna się właściwy Tanafjord (szeroki i głęboki) bez widocznego naniesionego przez rzekę piachu i rumoszu skalnego. NVE lokalizuje ujście 3 km w górę rzeki, co przy odpływie jest zupełnie niewłaściwe tym bardziej, że człowiek wspomógł rzekę budując groblę i na niej drogę, aby Tana nie odcięła od morza bocznego fiordu, do którego uchodzi Julelva, zamieniając go w jezioro. W Wikipedii są podane błędne współrzędne ujścia Tany (2014 rok).

Długość Tany

Przy tak zlokalizowanym ujściu, połączenie Inarijoki z Karasjoki jest odległe o 215 km, co można przyjąć za długość Tany właściwej, zmierzonej wzdłuż przebiegu granicy fińsko-norweskiej, która jest korygowana co 25 lat zgodnie z głównym nurtem. Podobnie jest również na granicznym odcinku Inarijoki. Ostatnia taka korekta miała miejsce w 2000 roku.

INARIJOKI – górny bieg Tany

Jedynym powodem dla którego NVE uznaje Inarijoki za górny bieg Tany jest chyba niezmienny kierunek doliny. Pozostałe parametry (przepływ, wielkość dorzecza i długość) przemawiałyby raczej za Karasjoki.

Powierzchnia dorzecza: 3,152 tys. km². Wysokości bezwzględne w dorzeczu Inarijoki wahają się od 121,5 do 644 m npm (pasmo Iškoras w Norwegii).

Średnioroczny przepływ przy połączeniu z Karasjoki w Tanę właściwą wynosi: 32,96 m³/s (podobnie jak na Mereczance na Litwie), dla porównania na zaporze Solińskiej na Sanie jest 19,4 m³/s.

Długość rzeki wynosi 152,9 km, a ponieważ uznawana jest za górny bieg Tany, więc na nasz użytek kilometry podawane są rosnąco w górę od ujścia Tany do Tanafjorden, której całkowita tak określona długość osiąga 367,9 km.

Źródła rzeki (68,70343 N i 24,44012 E) znajdują się w norweskim Finmarku w gminie Kautokeino (lap. Guovdageaidnu, fin. Koutokeino) przy granicy z Finlandią w Parku Narodowym Górnej Inarijoki (norw. Øvre Anárjohka nasjonalpark) na wysokości 520 m npm w płytkiej dolinie przy niewielkim wzgórzu Boaroaivi, około sześciu kilometrów na południowy zachód od jeziora Gavdnjajávri (444 m npm, pow. 3,84 km², długość linii brzegowej 17,06 km). Powyżej tego jeziora źródłowy odcinek Inarijoki nosi nazwę Nađđunjohka – długość ok. 13 km, pow. dorzecza 55,2 km², przepływ 0,58 m³/s (dla porównania w Wołosatym przy jego ujściu do Sanu jest 3,85 m³/s).

Gávdnjajohka – taką nazwę nosi kolejny krótki (mniej niż 4 km) odcinek Inarijoki od Gavdnjajávri do jeziora Bosmmiidjávrrit (402 m npm, pow. 1,04 km²), który przy wypływie (jego początek) z dorzecza o powierzchni 128,8 km² osiąga średnioroczny przepływ 1,33 m³/s).

Bosmmiidjohka – taką nazwę nosi kolejny odcinek Inarijoki za jeziorami Bosmmiidjávrrit do prawego dopływu Ravdujåkka (długość 14,7 km, pow. dorzecza 35,6 km², przepływ 0,36 m³/s ), który przy nim z powierzchni dorzecza 175,7 km² osiąga średnioroczny przepływ 1,8 m³/s. Tak więc od tego dopływu Inarijoki nosi już swoją nazwę własną i z dorzecza 211,3 km² osiąga średnioroczny przepływ 2,16 m³/s.

Najważniejszym prawym dopływem jest Kietsimäjoki (lap. Skiehččanjohka) płynący w dolnym biegu granicą norwesko-fińską – długość 57,87 km, pow. dorzecza 271,45 km², źródło 445 m npm na granicy (68,57378 N i 24,90168 E) , ujście 217 m npm na 301 km (od Tanafjorden, a od połączenia z Karasjoki 86 km), przepływ 2,82 m³/s. W miejscu tym dopływa Inarijoki 6,49 m³/s z dorzecza 640,24 km², a po dopływie 9,31 m³/s z dorzecza 911,69 km². Z kolei największym dopływem Kietsimäjoki jest lewy dopływ Njulasjohka (28,4 km, 63,4 km², 0,64 m³/s) mający swe źródła w najdalej na południe wysuniętej części norweskiego Finmarku w pobliżu źródeł Kietsimäjoki, która do przyjęcia tego dopływu ma mniejszą długość (21 km), ale większe dorzecze (73,7 km²) i przepływ (0,81 m³/s).

W naszym miejscu startu w Angeli na 287 km mieliśmy średnioroczny przepływ 10,34 m³/s z dorzecza 1012,62 km². W całym okresie naszego płynięcia mieliśmy przepływy mniej więcej średnioroczne.

Nieco niżej średnioroczny przepływ na 268 km (bystrze Matinköngäs) kształtuje się na poziomie już 14,16 m³/s, przy średnim spadku 5‰ oraz szerokości rzeki co najmniej 20 m.

Najważniejszym lewym dopływem jest Goššjohka – długość 75,43 km, pow. dorzecza 790,8 km², źródło 425 m npm po wschodniej stronie wzgórza Noarvváš, ujście 154,4 m npm na 253,5 km (od Tanafjorden, a od połączenia z Karasjoki 38,5 km), przepływ 8,17 m³/s. Za tym dopływem Inarijoki ma przepływ 25,85 m³/s z dorzecza 2,497 tys. km².

Kolejnym ważnym lewym dopływem jest Iškorasjohka – długość 28,41 km, pow. dorzecza 185,87 km², źródło 560 m npm po północnej stronie pasma Iškoras, ujście 153 m npm na 243,8 km (od Tanafjorden, a od połączenia z Karasjoki 28,8 km), przepływ 2 m³/s. Za tym dopływem Inarijoki ma przepływ 29,39 m³/s z dorzecza 2,834 tys. km².

KARASJOKI

Powierzchnia dorzecza (z Iešjohka): 5,064 tys. km². Wysokości bezwzględne w dorzeczu Karasjoki (bez Iešjohka) wahają się od 121,5 do 600 m npm (wzgórze Válganoaivi w Finlandii, tuż za granicą).

Średnioroczny przepływ przy połączeniu z Inarijoki w Tanę właściwą wynosi 56,74 m³/s (podobnie jak na Świętej na Litwie), to jest 75% więcej niż w Inarijoki.

Długość rzeki wynosi 169,6 km, więc Inarijoki jest o 10% krótsza.

Źródła rzeki (68,73141 N i 24,25841 E) znajdują się w norweskim Finmarku w gminie Kautokeino (lap. Guovdageaidnu, fin. Koutokeino) przy granicy z Finlandią w Parku Narodowym Górnej Inarijoki (norw. Øvre Anárjohka nasjonalpark) na wysokości 519 m npm (jezioro Nuorttit (Rávdojávri)) po południowej stronie wzgórza Rávdovárri, około ośmiu kilometrów na północny zachód od źródeł Inarijoki.

IEŠJOHKA – lewy dopływ Karasjoki

Powierzchnia dorzecza: 2,288 tys. km² , a Karasjoki do tego dopływu 2,341 tys. km² – niewiele więcej.

Wysokości bezwzględne w dorzeczu Iešjohka wahają się od 130 do 1024 m npm (góra Vuori w pobliżu źródeł).

Średnioroczny przepływ przy ujściu wynosi 27,1 m³ / s, a Karasjoki do tego dopływu 24,87 m³ / s, więc mniej.

Długość rzeki wynosi 131,7 km, a Karasjoki do tego dopływu 135,48 km, więc niewiele więcej.

Wpływa do Karasjoki na jej 34,07 km od ujścia na wysokości: 130 m npm, wsp. geogr. 69,43318 N, 25.17205 E, 14 kilometrów na południowy zachód od Karasjok. Kierunek oraz szerokość dolin i koryt przemawiały by za tym, że to raczej Karasjoki powinna być dopływem Iešjohka gdyby być konsekwentnym, zwłaszcza, że tuż przed połączeniem rzek Karasjoki ma większy spadek.

Źródła rzeki (69,77623 N i 24,69419 E) znajdują się w norweskim Finmarku w gminie Karasjok, (lap. Kárášjohka) na wysokości 522 m npm.

W górnym biegu odwadnia duże jezioro Iešjávri 391 m npm, powierzchnia 68,16 km² - 15 w tej kategorii w Norwegii, obszar zlewni 419,26 km² długość linii brzegowej 164,74 km, maksymalna głębokość 14 m, a średnia 4 m. W dolnym biegu (ok 40 km) może być dostępna (w pobliżu droga międzynarodowa) dla kajaków – są odcinki typowo górskie. Dalej można spływ kontynuować Karasjoki i później Taną.

KLIMAT w dorzeczu Tany

Choć może się to wydawać zadziwiające, to w górnym dorzeczu Tany (Inarijoki i Karasjoki) oraz w jej środkowym biegu panuje klimat noszący wszelkie cechy kontynentalnego, to jest z dużymi amplitudami wahań temperatury w ciągu roku (do 80^oC) oraz stosunkowo niewielkimi opadami. Bliżej fiordu, już na terenie Norwegii klimat staje się mniej kontynentalny – roczne wahania temperatury są nieco mniejsze oraz opady nieco większe.

Temperatury

Średnioroczna temperatura dla interesującego nasz obszaru jest w granicach od -3°C do -1°C. Najwyższa jest najdalej na północy, w dolnym biegu Tany. Natomiast na najwyższych wzniesieniach jest poniżej tego zakresu i na nich panuje klimat subpolarny.

Dla porównania w Polsce poza górami średnioroczna temperatura jest w granicach od +5°C do +9°C.

Niska średnioroczna temperatura skutkuje utrzymywaniem się miejscami tzw. marzłoci sporadycznej gruntu, czyli występują warstwy zachowujące co najmniej przez dwa kolejne lata temperaturę niższą niż 0°C. Warunki do jej powstania zachodzą przy średniorocznej temperaturze od –1°C do –4°C. Między innymi (poza budową geologiczną) marzłoć ta jest przyczyną powstawania i utrzymywania się w północnej Fennoskandii na płaskich obniżeniach terenu, licznych, często płytkich bagien, w których nie żyją ryby, więc bez przeszkód rozmnażają się komary.

Długa, trwająca ponad pół roku klimatyczna zima, a zwłaszcza miesiące styczeń i luty, w których temperatura czasami spada poniżej -50°C (w miejscowości Karasjok odnotowuje się w Norwegii najniższe temperatury) skutkuje tak niskimi średniorocznymi temperaturami, gdyż nawet w czasie klimatycznego lata, dużo krótszego niż u nas, wzrost czasami temperatury do ponad +30°C nie jest w stanie podnieść średnią powyżej 0°C. Mieliśmy zresztą przyjemność doświadczyć takich upałów w ciągu 3 dni naszego pobytu daleko za kołem polarnym i to w ciągu tzw. dnia polarnego, kiedy słońce nie zachodzi. W lipcu, najcieplejszym miesiącu temperatury w ciągu doby wahają się średnio od 8 do 18°C (dolna granica klimatycznego lata), a w styczniu od -12 do -23°C (Karasjok). Zima trwa tam od połowy października do końca kwietnia, zaś umowne lato od połowy czerwca do połowy sierpnia. Klimatyczne lato w tym okresie bywa sporadycznie – myśmy go mieli.

Ze względu na to, że w ciągu doby nachylenie słońca do horyzontu zmienia się dużo mniej niż na mniejszych szerokościach geograficznych (np. w Polsce), więc średnie wahania temperatury w ciągu doby są średnio około 10°C, co skutkuje latem brakiem rosy i jest to niewątpliwie miłe.

Dzień polarny trwa od prawie dwóch miesięcy do ponad 2,5 miesiąca w zależności od szerokości geograficznej. Ze względu na zjawisko refrakcji noc polarna jest krótsza i trwa od ponad miesiąca do dwóch miesięcy.

Klimatyczna wiosna zaczyna się pierwszego dnia z pięciu kolejnych, w których średnia dobowa temperatura przekracza zero stopni Celsjusza.

Klimatyczne lato zaczyna się pierwszego dnia z pięciu kolejnych, w których średnia dobowa temperatura przekracza dziesięć stopni Celsjusza.

Klimatyczna jesień zaczyna się pierwszego dnia z pięciu kolejnych, w których średnia dobowa temperatura spada poniżej dziesięciu stopni Celsjusza.

Klimatyczna zima zaczyna się pierwszego dnia z pięciu kolejnych, w których średnia dobowa temperatura spada poniżej zera stopni Celsjusza.

Takie są definicje przyjęte w Skandynawii.

W Polsce połowa zakresu niższych temperatur dla wiosny określa przedwiośnie, zaś dla jesieni przedzimie. Przyjmuje się, że w okresach tych nie ma wegetacji. Klimatyczne lato zaczyna się natomiast od piętnastu stopni Celsjusza jako średniej dobowej.

Opady

Średnioroczne opady dla interesującego nasz obszaru są w granicach od 300 do 450 mm. Największe są najdalej na północy, w dolnym biegu Tany. Podobnie jak w Polsce miesiącem największych opadów jest lipiec, około 70 mm.

Dla porównania w Polsce nie można znaleźć miejsca, gdzie opad roczny byłby mniejszy niż 550 mm.

HYDROLOGIA

Maksymalne przepływy są w ostatniej dekadzie maja i pierwszej dekadzie czerwca – maksimum wód roztopowych – średnio 3 razy większe niż średnia roczna. Praktycznie od początku maja do końca lipca przepływy są większe od średniorocznych. W pozostałych miesiącach na ogół mniejsze. Blisko połowa pochodzi z wód pośniegowych, zaś pozostała część z opadów i retencji – głównie powierzchniowej.

PARK NARODOWY GÓRNEJ INARIJOKI (norw. Øvre Anárjohka nasjonalpark)

Nazwa parku zawiera w sobie jego lokalizację na terenie Norwegii. Powierzchnia parku została powiększona ostatnio do 1886,4 km². Od południowego wschodu Park graniczy z położonym w Finlandii parkiem narodowym LEMMENJOEN KANSALLISPUISTO o powierzchni 2860 km² (przylegają do niego dalsze obszary chronione, ale o innym statusie – górne dorzecze Pasvikelva) zaś od południowego zachodu z PÖYRISJÄRVEN ERÄMAA o powierzchni 1468 km² – obszarem chronionym o innym statusie niż park narodowy znajdującym się w górnym dorzeczu Ounasjoki.

Krajobraz

Według standardów norweskich jest wyjątkowo płaski i występują w nim rozległe bagna (wczesnym latem wielka wylęgarnia komarów – nawet renifery stąd wtedy uciekają) na przemian z podłużnymi łagodnymi wzgórzami. Woda odprowadzana jest trzema rzekami: Kárášjohka w zachodniej części oraz Anarjohka i Skiehččanjohka na wschodzie. Na Anarjohka, 8 km powyżej ujścia Skiehččanjohka (311 km od ujścia do Tanafjorden Morza Barentsa), utworzył się wspaniały Wilczy Wodospad (norw. Ulvefossen) ze spadkiem około 8 m.

Najwyższym wzniesieniem jest Gurbbes (589 m npm) widoczny z drogi 9553 na Lintupuolivaara przy dojeździe do Angeli w Finlandii. Najniższy punkt jest przy wypływie Inarijoki z Parku Narodowego (215 m npm).

Opady

Roczna suma opadów atmosferycznych to zaledwie 350 mm.

Geologia

Podstawową skałą podłoża w całym parku jest sjenit , ale rzadko można ją zobaczyć odkrytą na powierzchni. Wyjątkiem jest obszar wokół Ulvefossen i kanion poniżej oraz gdzieniegdzie nad brzegami Skiehccanjohka.

Aluwialne osady w korycie Skiehccanjohka zawierają nikłe ilości złota i jest kilka miejsc gdzie można znaleźć ślady prób pozyskiwania złota w przeszłości.

Roślinność

W dolinach rzek, aż do zbiegu Anarjohka i Skiehccanjohka i trochę dalej na południe, występują dziewicze lasy sosnowe, ale generalnie dominują górskie lasy brzozowe. Nad rzekami spotyka się okazy jarzębiny, osiki i wierzby. Wzdłuż potoków i bagien występują duże zarośla czarnej wierzby, bywa że ponad 3 metrowej wysokości. Największe naturalne skupisko świerka w Finnmarku składa się z około 200 drzew nad Njulasjohka, dopływem Skiehccanjohka na południu parku.

Flora

Flora jest dość uboga w gatunki. Wzdłuż rzek oprócz kilku gatunków turzyc można znaleźć: Polemonium acutiflorum - lappflokk, przetacznik długolistny, Lactuca sibirica, jaskier Coptidium lapponicum, Chrysosplenium tetrandrum. Bagno zwyczajne występuje w dużych skupiskach, a w suchych, piaszczystych miejscach spotyka się duże połacie jeżyny arktycznej znanej jako malina tekszla (jej owoce są w Skandynawii bardzo poszukiwane, uważane za miejscowy przysmak i używane do sporządzania przetworów, dżemów, likierów itp.).

Bardzo duże obszary porasta chrobotek reniferowy – główne zimowe danie reniferów.

Fauna

Z drapieżników występują: niedźwiedzie, wilki i rosomaki. Łosi już się praktycznie nie spotyka, zostały wytrzebione aby zapobiec wyrządzanym przez nie szkodom w lasach sosnowych – są te szkody jeszcze widoczne na dużych obszarach. Zimą park jest miejscem wypasu około 2700 reniferów – niskie temperatury przeszkadzają im mniej niż latem komary. Prawie wszystkie norweskie małe gryzonie (w tym lemingi) są również spotykane w parku.

Ryby

Łosoś i pstrąg zdarzają się rzadko, ale są poławiane do miejsca, gdzie Wilczy Wodospad spada do kanionu Anarjohka. Pozostałe gatunki: szczupak, lipień, sieja, okoń i występujący w jednym jeziorze dorsz słodkowodny Lota lota (na ilustracji).

Ptaki

Latem przebywa w okolicy wiele ptaków brodzących: żuraw, biegus mały, szlamik, brodziec śniady i kilka bardziej popularnych gatunków. Tutaj również jest największa w Norwegii populacja łabędzia krzykliwego.

Gniazdują: sowa jarzębata, puszczyk mszarny i inne ptaki z rzędu sów. Orły przednie, drzemliki i białozory mają też swoje gniazda. To samo dotyczy w sosnowych lasach gatunków: łuskowiec, jemiołuszka, poświerka i sójka syberyjska.

Pardw jest zwykle dużo, ale ich populacja znacznie się waha.

Wędrówki piesze

Oprócz mostu wiszącego nad Anárjohka tuż powyżej ujścia Skiehččanjohka, nie ma żadnych udogodnień dla turystów. Na północno-wschodnich obrzeżach parku położony jest Anton Nielsen szałas, który jest otwarty, ale bez gwarancji wolnego miejsca – są jednak miłośnicy włóczęgi po bezdrożach. Najlepszym miesiącem na wycieczki jest sierpień, kiedy komary w zaniku, prawie nie ma nocy, a maliny moroszki zaczynają dojrzewać.

Dostępność

Park jest trudno dostępny. Najprostszym sposobem dotarcia jak najbliżej granic Parku jest dojazd 55 km po drodze szutrowej z północy od szosy 92, tuż przed mostem na przejściu granicznym do Finlandii. W końcowej części droga szutrowa jest wąska, ale zakończona niewielką pętlą, od której jest ok 4 km do chaty Anton Nielsen i granicy Parku.

Z południa można dojechać w Finlandii co najwyżej do Kalmakaltio (byliśmy tam w 2012 roku) drogą szutrową 19994. Stąd jest łatwy spacer 10 km do kopca granicznego nr 340 na wododziale europejskim pomiędzy górnym dorzeczem Ounasjoki (Bałtyk) i źródłowym dorzeczem Njulasjohka (Morze Barentsa), lewym dopływem Skiehccanjohka na południowym skraju Parku.

W Finlandii różną formą ochrony objęta jest powierzchnia 71,165 tys. km² (lądów i wód), głównie na północy tego kraju (Laponia). Jest to większy obszar niż całej Łotwy.

Spełniając daną na imprezie obietnicę, zamieszczono niżej teksty dwóch piosenek.

Są co prawda nieco hmm… infantylne, ale widocznie taki już wytworzył się w czasie wyprawy nastrój.

Piosenka dla komandora

słowa i prawykonanie Anna Kowalska-Kramek

na melodię piosenki „Jedzie, jedzie na kasztance…”

Płynie, płynie żółtym Prijonem, żółtym Prijonem,

Szary na nim strój, szary na nim strój.

Hej, hej, komandorze, miły wodzu mój,

Hej, hej, komandorze, miły wodzu mój.

Wiosło krzepko dzierży w dłoniach, dzierży w dłoniach,

Przez żywioły mknie, przez żywioły mknie.

Hej, hej pruje fale, nie ogląda się,